Dom dla osób niepełnosprawnych – jak zaplanować przestrzeń

Osoby sprawne fizycznie nie zdają sobie sprawy, z jak wieloma barierami architektonicznymi borykają się osoby niepełnosprawne. Nawet jeden stopień może stanowić dla osoby poruszającej się na wózku przeszkodę, której nie jest w stanie samodzielnie pokonać. Coraz częściej przy projektowaniu budynków mieszkalnych czy obiektów użyteczności publicznej, zwraca się uwagę na dostosowanie ich dla potrzeb osób z niepełnosprawnościami lub dla seniorów. O czym należy pamiętać podczas remontu mieszkania dla niepełnosprawnych? Zapraszamy do lektury!

Mieszkanie dla niepełnosprawnych – na co zwrócić uwagę?

Szacuje się, że w Polsce mieszka kilka milionów osób niepełnosprawnych. Część z nich może samodzielnie poruszać się na wózku inwalidzkim. Mimo to, wiele miejsc, nie jest wciąż przystosowanych do ich potrzeb. Wysokie krawężniki, brak podjazdów, wyboiste drogi, brak windy – to tylko nieliczne z barier spotykanych przez osoby na wózku.

Najłatwiejszym sposobem na przystosowanie domu dla osoby niepełnosprawnej, jest zrobienie tego już na etapie projektowania. Pozwoli to zaoszczędzić czas i pieniądze przeznaczone na późniejsze przeróbki. Jednak nie zawsze jest to możliwe i konieczny jest remont mieszkania dla niepełnosprawnych.

Nawet najmniejsze mieszkanie można rozplanować w taki sposób, aby było w pełni funkcjonalne i bezpieczne dla osoby niepełnosprawnej lub dla seniora. Zmiany należy zacząć od drzwi wejściowych do pomieszczeń. Muszą mieć minimum 100 cm szerokości, aby zmieścić wózek inwalidzki. Kolejnym krokiem jest pozbycie się progów, które mogą blokować wjazd. Wszystkie zbędne meble i szafki należy przestawić tak, aby nie blokowały drogi podczas przemieszczania się po domu. Osoba niepełnosprawna powinna mieć przestrzeń na swobodne manewrowanie wózkiem inwalidzkim lub przejście przy użyciu kul.

Ponadto należy zastanowić się nad urządzeniami, które będą pomocne dla osób niepełnosprawnych. Poręcze, siedziska pod prysznicem oraz windy schodowe, umożliwiające swobodne przemieszczanie się wzdłuż schodów. O czym jeszcze należy pamiętać?

• Schody – są bardzo często największym utrudnieniem dla osób starszych i niepełnosprawnych w domach oraz blokach bez windy. Warto wtedy pomyśleć o instalacji windy schodowej, która ułatwi transport wzdłuż schodów. W zależności od konkretnego miejsca oraz potrzeb mieszkańców można wybrać urządzenia, takie jak: krzesła schodowe, podnośniki pionowe, platformy dla niepełnosprawnych lub schodołazy.

• Wolna przestrzeń – szacuje się, że do manewru wózkiem inwalidzkim potrzeba 1,5 metra przestrzeni. Dlatego należy zadbać o to, aby była ona zachowana we wszystkich pomieszczeniach, z których korzysta osoba niepełnosprawna.

• Podłoże – dywany, chodniki, a nawet wykładziny w znacznym stopniu utrudniają swobodne przemieszczanie się na wózku, z pomocą chodzika, czy balkonika ortopedycznego. Dlatego warto schować wszystkie zbędne i utrudniające poruszanie się przedmioty.

• Drzwi – szerokość drzwi powinna wynosić minimum 90-100 cm, aby pozwolić na swobodne wjechanie przez nie wózkiem. W pomieszczeniach, w których jest taka możliwość, warto zastanowić się nad całkowitym usunięciem drzwi, poprawiając swobodę osoby niepełnosprawnej.

• Meble – im mniej, tym lepiej! Wszystkie meble należy możliwie najbardziej dosunąć do ściany, aby pozostawić jak najwięcej wolnej przestrzeni. Ważne jest, aby meble nie miały ostrych krawędzi, a gdy takie występują, warto użyć specjalnych zaślepek.

• Oświetlenie – osoba poruszająca się na wózku nie jest w stanie dosięgnąć kontaktu. Dobrym rozwiązaniem są żarówki, którymi można sterować za pomocą pilota lub aplikacji w telefonie. Warto także np. w korytarzu zamontować oświetlenie, które reaguje na ruch i włącza się automatycznie.

Przystosowanie kuchni i łazienki dla osób niepełnosprawnych

W trakcie remontu najtrudniej jest przystosować łazienkę oraz kuchnię dla osób niepełnosprawnych. O ile odpowiednia aranżacja nie stanowi problemu na etapie projektowania, jest to wyzwanie podczas remontu, gdy trzeba dostosować pomieszczenia do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub seniora. Dom dla niepełnosprawnego powinien być miejscem, w którym czuje się on swobodnie i bezpiecznie.

• Kuchnia dla osoby niepełnosprawnej – podczas projektowania/remontowania kuchni należy pozostawić jej centralną część pustą, zostawiając miejsce do swobodnego przemieszczania się wózkiem. W przypadku zabudowy kuchennej najistotniejsza jest wysokość szafek i blatów. Szafki kuchenne powinny być usytuowane na wysokości 70-80 cm (od podłogi). Ich szerokość powinna mieć ok. 60 cm. Takie parametry umożliwią osobie poruszającej się na wózku swobodne użytkowanie blatów. Odstęp pomiędzy blatem a początkiem szafki podwieszanej nie powinien być większy niż 45 cm. Jednak dla bezpieczeństwa lepiej zrezygnować z tego typu wyposażenia. Nie można zapomnieć o wnękach pod umywalką czy blatem, które umożliwią swobodne ulokowanie wózka i przygotowanie posiłku czy zmycie naczyń. Dla wygody, ale przede wszystkim bezpieczeństwa, najlepiej zastosować płytę indukcyjną, której palniki będą ustawione w jednym rzędzie. Ważna jest także pojemność szafek oraz sposób ich otwierania.
• Łazienka dla osoby niepełnosprawnej – z reguły jest pomieszczeniem małym, które w szczególny sposób trzeba dostosować do potrzeb niepełnosprawnego. Zwłaszcza w starych budownictwach blokowych pomieszczenie to jest niewielkie, a trzeba pamiętać, że pełen obrót wózka wynosi 1,5 m. Niestety, ale łazienki najczęściej wymagają gruntownego remontu, aby dostosować je do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub seniora. Najlepiej w łazience sprawdzają się wanny – dopasowane do konkretnego schorzenia lub prysznice podłogowe (bez brodzika). Te drugie umożliwiają wjechanie wózkiem do wewnątrz kabiny. Trzeba przy tym pamiętać, że dno brodzika czy podłoga muszą być wyłożone warstwą antypoślizgową. Kolejnym kluczowym elementem jest sedes i umywalka, które powinny być podwieszone i umiejscowione na odpowiedniej wysokości. Umywalka w łazience musi znajdować się na wysokości 70-80 cm, aby osoba poruszająca się na wózku miała do niej swobodny dostęp. Warto przy niej zastosować baterię automatyczną. Sedes należy umieścić na wysokości 38-51 centymetrów, a przycisk do spłuczki na wysokości 120 cm od posadzki (najlepiej z boku sedesu lub w formie sznurkowej). Nie wolno zapomnieć o uchwytach wspomagających, które powinny znaleźć się przy sedesie, umywalce, a także w środku kabiny prysznicowej.

Likwidacja barier architektonicznych przy pomocy wind schodowych

Do przystosowania domu lub mieszkania w pełni, warto zastanowić się nad wyborem urządzeń dźwigowych. To urządzenia, które pomagają w likwidacji barier architektonicznych w postaci schodów w domach i blokach. Umożliwiają samodzielne przemieszczanie się przez osoby starsze i niepełnosprawne. Pomagają również opiekunom osób niepełnosprawnych, w transportowaniu ich między pomieszczeniami lub w transporcie między kondygnacjami. Wśród urządzeń dźwigowych, warto wymienić następujące:

• Krzesełko schodowe – można je zamontować praktycznie na każdym rodzaju schodów w domu lub bloku. Wewnątrz oraz na zewnątrz budynku np. przy schodach przed domem lub budynkiem mieszkalnym. Służą do transportu osób starszych lub niepełnosprawnych wzdłuż schodów, pomiędzy kondygnacjami. Krzesła schodowe napędzane są akumulatorami i poruszają się po szynie jezdnej, uprzednio zamontowanej na schodach. Urządzenia te są bardzo komfortowe i bezpieczne, a ich obsługa niezwykle łatwa.

• Winda domowa – przeznaczona dla osób starszych oraz tych poruszających się na wózku inwalidzkim. To znacznie bardziej luksusowe rozwiązanie od pozostałych urządzeń, które można zamontować wewnątrz domu jednorodzinnego.

• Schodołaz – to urządzenie, które umożliwia osobie ograniczonej ruchowo przemieszczać się po schodach. Schodołaz jest urządzeniem mobilnym, można z jego pomocą pokonać kilka pięter oraz z łatwością przetransportować w dowolne miejsce. Użytkowanie schodołaza jest możliwe tylko przy pomocy opiekuna – osoby sterującej urządzeniem.

• Podnośnik dla niepełnosprawnych– pozwala na transportowanie osoby chorej bez użycia siły opiekuna. Pozwala na podniesienie osoby niepełnosprawnej np. z łóżka na wózek inwalidzki, z wózka do wanny itd. Podnośnik to idealne rozwiązanie dla osób opiekujących się osobą niepełnosprawną, a dzięki prostej i lekkiej konstrukcji – można go zamontować i używać praktycznie w każdym pomieszczeniu.

Dofinansowanie na zakup urządzeń dla osób niepełnosprawnych

Zakup urządzeń do likwidacji barier architektonicznych to często duży wydatek. Biorąc pod uwagę remont domu czy mieszkania, szczególnie ważny jest każdy grosz. Warto pamiętać o możliwości starania się o dofinansowanie ze środków PFRON. Dofinansowanie obejmuje m.in. zakup sprzętu likwidującego bariery architektoniczne: podnośniki, dźwigi, windy schodowe czy krzesełka dla seniorów. O wsparcie finansowe może ubiegać się osoba posiadające orzeczenie o niepełnosprawności.